به کلینیک فوق تخصصی چشم پزشکی دکتر رضا رخشان خوش آمدید

گلوکوم چیست؟

گلوکوم یا آب سیاه بیماری است که به عصب بینایی چشم آسیب می زند.گلوکوم یا آب سیاه یکی از بیماری های چشم است که ممکن است منجر به از دست دادن بینایی گردد. این بیماری زمانی اتفاق می افتد که مایع زلالیه در اتاقک قدامی چشم تجمع می یابد. این مایع اضافی فشار داخل چشم را بالابرده و به عصب بینایی آسیب می رساند. مایع زلالیه مسئول تغذیه و سالم نگه داشتن چشم است . این مایع پس از ترشح و گردش در داخل کره چشم از طریق زاویه چشم ومجاری خارج کننده که در قسمت جلوی چشم (محل تلاقی قرنیه و عنبیه ) قرار دارند تخلیه میشود . در افراد مبتلا به گلوکوم محل زه کشی در چشم مسدود شده و مایع داخل چشم نمیتواند از چشم خارج شود ، بنا براین مرتبا مایع تولید شده تجمع یافته و باعث می شود فشار داخل کره چشم افزایش یابد.

“گلوکوم یکی از علل کوری در افراد بالای 60 سال است .نکته ی حائز اهمیت این است که کوری ناشی ار گلوکوم با تشخیص و درمان زودرس بیماری قابل پیشگیری است”

همه چیز در مورد بیماری گلوکوم یا آب سیاه و روش های درمان آن

چگونه افزایش فشار به چشم شما صدمه می زند؟

افزایش فشار باعث تخریب سلولهای عصبی درچشم شده که منجر به از دست دادن بینایی می شود. در ابتدا ممکن است فقط بینایی نقاطی در قسمت های محیطی یا اطراف و جوانب میدان بینایی مختل شود. اگر بیماری گلوکوم درمان نشود دید مرکزی شما نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. از دست دادن بینایی ناشی از گلوکوم دائمی و غیر قابل بازگشت است.

همه چیز در مورد بیماری گلوکوم یا آب سیاه و روش های درمان آن
علت گلوکوم یا آب سیاه چیست؟

چشم شما دائما مایع زلالیه تولید میکند.همزمان با ترشح مایع زلالیه جدید به داخل چشم به همان میزان باید مایع از چشم خارج شود . این مایع از ناحیه ای بنام زاویه چشم خارج می شود .این شرایط ایجاد فشاری متعادل در داخل کره چشم میکند (فشار داخل کره چشم …)اما اگر زاویه تخلیه کننده مایع به خوبی کار نکند مایع در داخل کره چشم تجمع می یابد .در نتیجه فشار داخل کره چشم افزایش یافته و باعث آسیب عصب بینایی می شود.

همه چیز در مورد بیماری گلوکوم یا آب سیاه و روش های درمان آن
همه چیز در مورد بیماری گلوکوم یا آب سیاه و روش های درمان آن

“عصب بینایی از بیش از یک میلیون رشته نازک تشکیل شده است. عصب بینایی مثل سیم افشان برق از رشته های زیاد تشکیل شده است ، اگر این رشته ها از بین بروند نقاط کوری درمیدان بینایی ظاهر میشود. تا زمانیکه قسمت اعظم این رشته ها از بین نروند ، شما قادر به احساس این مشکل نخواهید بود. اگر همه این رشته ها از بین بروند کور خواهید شد”

همه چیز در مورد بیماری گلوکوم یا آب سیاه و روش های درمان آن

انواع گلوکوم یا آب سیاه

دو نوع گلوکوم وجود دارد : گلوکوم اولیه زاویه باز و گلوکوم با زاویه بسته (گلوکوم با زاویه تنگ و باریک)

همه چیز در مورد بیماری گلوکوم یا آب سیاه و روش های درمان آن

گلوکوم اولیه زاویه باز

این نوع شایعترین نوع آب سیاه است. شروع ان تدریجی است و دلیل آن عدم تخلیه روان مایع داخل چشم است.در نتیجه فشار داخل چشم افزایش یافته و آسیب عصب بینایی شروع می شود.این نوع آب سیاه بدون درد است و در اوایل هیچ گونه تغییری در بینایی ایجاد نمیکند.

در بعضی از افراد عصب بینایی نسبت به فشار نرمال چشم حساس است . معنی آن این است که نسبت به افراد نرمال در معرض خطر قرار بالاتری قرار دارند . معاینه منظم چشم پزشکی برای یافتن علائم ابتدایی صدمه به عصب بینایی اهمیت دارد.

گلوکوم با زاویه بسته

همچنین گلوکوم با زاویه تنگ یا گلوکوم با زاویه باریک نیز نامیده می شود. این نوع آب سیاه زمانی ایجاد می شود که عنبیه چشم در مجاورت بسیار نزدیک با ساختمان های تخلیه کننده مایع از زاویه چشم باشد . در این افراد عنبیه میتواند زاویه تخلیه کننده مایع از چشم را مسدود کند . گلوکوم با زاویه بسته ممکن است به صورت ناگهانی وحاد ایجاد شود که به ان گلوکوم حاد زاویه بسته می گویم . برای درک این موضوع میتوانید تجسم کنید که تکه کاغذی شناور در کف آب سرخورده و تدریجا سوراخ خروجی سینک و دستشویی را ببندد . وقتیکه زاویه چشم که مسئول تخلیه مایع داخل چشمی است به طور کامل مسدود شود فشار چشم به سرعت بالا می رود که آنرا حمله حاد آب سیاه می گویم این وضعیت اورژانس واقعی چشم پزشکی است و باید بلافاصله به چشم پزشکتان مراجعه کنید. در غیر این صورت ممکن است کور شوید. 

همه چیز در مورد بیماری گلوکوم یا آب سیاه و روش های درمان آن

علائم حمله حاد گلوکوم عبارتنداز : تاری ناگهانی دید ، درد وقرمزی چشم ها ، سردرد ، تهوع ، استفراغ و دید رنگین کمانی اطراف چراغ ها.

نوع دیگر گلوکوم ، گلوکوم مزمن زاویه بسته است . در بسیاری از افراد گلوکوم زاویه بسته تدریجا ایجاد می شود که آنرا گلوکوم مزمن زاویه بسته می گوئیم . در ابتدا این بیماری علامتی ندارد لذا بیمار تا زمانیکه دچار حمله حاد گلوکوم یا آسیب شدید بینایی شود ، از وجود ان مطلع نیست. اگر فرد مبتلا به آب سیاه زاویه بسته بلافاصله تحت درمان قرار نگیرد ، ممکن است کور شود .

گلوکوم ثانویه

گاهی مواقع گلوکوم به دنبال بعضی از بیماری های چشمی یا عمومی یا مصرف دارو ها ایجاد می شود که به آن گلوکوم ثانویه میگوئیم . گلوکوم ثانویه ممکن است از نوع زاویه باز یا از نوع  بسته باشد . نوع باز آن انواع مختلفی دارد . مثلا به علت مصرف کورتیکواستیروئید (کورتون) و یا ضربه های چشمی که باعث آسیب زاویه می شوند و یا به علت آزاد شدن رنگدانه ملانین در داخل چشم ( گلوکوم پیگمانتر) و یا مواد ناشی از پوسته ریزی ( سندروم سودواکسفولیشن) ایجاد میشود . نوع ثانویه گلوکوم زاویه بسته به علت التهاب داخل چشمی و چسبیدن محیط عنبیه به قرنیه ایجاد می شود.

 

گلوکوم مادرزادی یا گلوکوم دوران کودکی

این نوع گلوکوم در شیرخواران و اطفال دیده می شود و معمولا قبل از سن یک سالگی تشخیص داده می شود. این نوع گلوکوم نادراست و معمولا ارثی و ناشی از اختلالات تکامل زاویه چشم است. درمان این نوع گلوکوم معمولا جراحی است.

 

علائم گلوکوم چه هستند؟

•علائم گلوکوم اولیه زاویه باز

اکثر افراد مبتلا به این نوع گلوکوم هیچگونه علائمی ندارند. شما ممکن است تا مراحل انتهایی بیماری متوجه از دست دادن بیناییتان نشوید . نیمی از افراد مبتلا به گلوکوم از بیماری خود آگاه نیستد و زمانیکه متوجه از دست دادن بینایی می شوند دچار آسیب شدید چشم شده اند. از آنجائیکه این بیماری بدون سر و صدا بینایی فرد را از بین می برد به آن ٬ دزد خاموش بینایی ٬ می گویند . با معاینات منظم چشم پزشکی شما از وجود این بیماری مطلع خواهید شد . چشم پزشک فواصل زمانی معاینات را به شما خواهد گفت.

•علائم گلوکوم حاد زاویه بسته

افرادیکه در معرض خطر ابتلا به گلوکوم زاویه بسته هستند معمولا قبل از حمله هیچ علامتی ندارند. بعضی علائم اولیه حمله گلوکوم شامل تاری بینایی ، هاله بینی اطراف نورها ، سردرد خفیف و یا چشم درد است . این افراد باید در اولین فرصت ممکن ویزیت چشم پزشکی شوند . علائم حمله گلوکوم به شرح زیر است :

» درد شدید چشم یا پیشانی

» قرمزی چشم

» کاهش یا تاری دید

» دید رنگین کمان یا هاله اطراف نورها

» سردرد

» استفراغ

» تهوع

همه چیز در مورد بیماری گلوکوم یا آب سیاه و روش های درمان آن

علائم گلوکوم با فشار طبیعی

در بیماران مبتلا به گلوکوم با فشار نرمال ، فشار چشم در محدوده طبیعی است ، اما علائمی مثل پیدایش نقاط کور در میدان بینایی آسیب عصب بینایی که دال برگلوکوم است ، دارند.

 

افراد مشکوک به گلوکوم

بعضی افراد علائمی دال بر آسیب ناشی از گلوکوم ندارند ، اما فشار چشم بالا دارند (فشار داخل چشمی بالا). این افراد مشکوک به گلوکوم هستند و شانس بالای ابتلا به آب سیاه دارند و باید تحت نظر چشم پزشک باشند.

 

چه کسانی مستعد گلوکوم یا آب سیاه هستند؟

بعضی از افراد در خطر بیشتری برای ابتلا به آب سیاه یا گلوکوم هستند. عوامل خطر ساز برای گلوکوم عبارتند از:

• سن بالای 40

• نژاد سیاه ، آفریقایی ، آسیایی ، اسپانیایی

• سابقه خانوادگی گلوکوم

• فشار چشم بالا

• دیابت یا مرض قند

• فشارخون بالا

• میگرن

• نزدیک بینی یا دوربینی

• ضربه به چشم

• استفاده طولانی مدت از داروهای استیروئیدی(کورتون)

• افرادی که ضخامت مرکزی قرنیه نازک دارند

• افرادی که عصب بینایی کوچک دارند

درباره احتمال به آب سیاه با چشم پزشکتان مشورت کنید. افرادی که بیشتر از یک عامل خطر ساز بالا را داشته باشند ، در خطر بیشتری برای ابتلا به آب سیاه هستند .

درمان گلوکوم چیست؟

گلوکوم را میتوان با قطره های چشمی ، قرص ، جراحی لیزری ، جراحی چشم ، و یا ترکیبی از این روش ها درمان کرد . هدف از درمان این است که با پاین آوردن فشار چشم از آسیب بیشتر عصب بینایی و از دست رفتن دید جلوگیری کنیم .آسیب ناشی از آب سیاه دائمی و غیر قابل برگشت است . برای درمان آب سیاه ممکن است چشم پزشک از یک یا چند روش زیر استفاده کند .

درمان دارویی

آب سیاه معمولا با قطر های چشمی کنترل میشود . با مصرف روزانه این قطره ها ، فشار چشم پایین می آید .

بعضی از این قطره ها تولید مایع زلالیه را کم میکنند . بعضی دیگر نیز خروج مایع زلالیه از چشم را تسهیل میکنند. داروهای آب سیاه می توانند به حفظ بینایی شما کمک کنند ، اما در عین حال ممکن است عوارض جانبی داشته باشند ، این عوارض شامل:

مراقبت های بعد از عمل آب مروارید

• سوزش و خارش چشم ها

• قرمزی چشم ها یا پوست اطراف چشم

• تغییرات نبض یا ضربان قلب

• تغییر در میزان انرژی بدن

• تغییر در تنفس ( به خصوص اگر زمینه آسم یا مشکلات تنفسی داشته باشید)

 

• خشکی دهان

• تاری دید

• رشد زیاد مژه ها

• تغییرات رنگ چشم ، رنگ پوست اطراف چشم ها وظاهر پلک ها

همه داروها ممکن است عوارض داشته باشند . مصرف بعضی از داروها با داروهای دیگر ممکن است تداخل دارویی ایجاد کند. حائز اهمیت است که لیستی از داروهایی که به صورت منظم استفاده میکنید ، به چشم پزشکتان بدهید. اگر فکر میکنید که دچار عوارض جانبی ناشی از مصرف داروهای گلوکوم شده اید ، چشم پزشکتان را در جریان بگذارید . هرگز بدون اجازه چشم پزشکتان داروی آب سیاهتان را تغییر ندهید و آن را قطع نکنید .

اگر داروهایتان تمام شد درباره تمدید آن چشم پزشکتان را در جریان بگذارید.

جراحی لیزری آب سیاه یا گلوکوم

برای درمان گلوکوم دو نوع درمان با لیزر وجود دارد .

این عمل ها به تخلیه مایع زلالیه از چشم کمک میکنند . این عمل ها معمولا در مطب چشم پزشک یا در کلینیک های سر پایی انجام میشوند .

ترابکولوپلاستی (بازسازی شبکه ترابکولار زاویه چشم )

این جراحی لیزری در افرادی که دچار گلوکوم با  زاویه باز هستند ، انجام میشود.

جراح چشم با استفاده از لیزر عملکرد زاویه تخلیه کننده مایع از چشم را بهبود میبخشد . به این ترتیب خروج مایع از چشم تسهیل شده و فشار چشم کاهش می یابد .

همه چیز در مورد بیماری گلوکوم یا آب سیاه و روش های درمان آن
همه چیز در مورد بیماری گلوکوم یا آب سیاه و روش های درمان آن

ایریدوتومی (ایجاد سوراخ در محیط عنبیه)

این عمل لیزری در افراد با گلوکوم با زاویه بسته انجام میشود .چشم پزشک با استفاده از لیزر سوراخ کوچکی در محیط عنبیه ایجاد میکند . این سوراخ به حرکت مایع به سمت زاویه چشم کمک میکند.

همه چیز در مورد بیماری گلوکوم یا آب سیاه و روش های درمان آن

عمل های جراحی برای درمان آب سیاه یا گلوکوم

بعضی از عمل های جراحی آب سیاه در اتاق عمل انجام میشود . در این عمل ها کانال جدیدی برای خروج مایع زلالیه از چشم ایجاد میشود .

 

ترابکولکتومی

در این عمل ، جراح چشم سوراخ ظریفی در صلبیه چشم (سفیدی چشم ) ایجاد میکند با این عمل مایع زلالیه تدریجا از اتاقک قدامی چشم به بافت زیرملتحمه در ناحیه زیر پلک فوقانی هدایت شده و فشار چشم پایین می آید .

 

همه چیز در مورد بیماری گلوکوم یا آب سیاه و روش های درمان آن

عمل گلوگوم با دستگاه تخلیه کننده :

ممکن است چشم پزشک لوله تخلیه کننده ظریفی برای تخلیه مایع در چشم شما کار بگذارد. مایع از طریق این لوله به مخزن هدایت میشود. جراح این مخزن را در زیر ملتحمه کار میگذارد . مایع مخزن ترویجا توسط بافت های اطراف جذب میشود 

همه چیز در مورد بیماری گلوکوم یا آب سیاه و روش های درمان آن
همه چیز در مورد بیماری گلوکوم یا آب سیاه و روش های درمان آن

وظیفه بیمار در درمان گلوکوم یا آب سیاه:

موفقیت درمان آب سیاه بستگی به تلاش گروهی بین شما و چشم پزشکتان دارد. چشم پزشکتان داروهای شما را تجویز میکند . این وظیفه شماست که دستور پزشکتان را اجرا و قطره های چشمی را مصرف کنید . زمانیکه داروهای آب سیاه را مصرف میکنید لازم است چشم پزشک در فواصل زمانی منظم شما را ویزیت کند. معمولا هر 3 تا 6 ماه یکبار ویزیت چشم پزشکی لازم است . به هر حال بسته به نیازهای درمانی شما ، این برنامه قابل تغییر است . اگر هر گونه ابهامی و سوالی در مورد شرایط چشم و داروهایتان داشتید ، با چشم پزشکتان تماس بگیرید .

چگونه می توانیم بدانیم که مبتلا به گلوکوم یا آب سیاه هستیم؟

تنها راه تشخیص آب سیاه یا گلوکوم معاینه توسط چشم پزشک است.تست های غربالگری که فقط فشار چشم را اندازه گیری می کنند ، برای تشخیص گلوکوم کافی نیست.

در طی معاینه گلوکوم چشم پزشک کارهای زیر را انجام می دهد:

• اندازه گیری فشار داخل کره چشم

• معاینه زاویه چشم که محل تخلیه مایع چشم است

• معاینه عصب بینایی از نظر میزان صدمه

• اندازه گیری میدان بینایی و دید مرکز بینایی

• گرفتن عکس از عصب بینایی و یا تصویر برداری کامپیوتری عصب بینایی

اندازه گیری ضخامت مرکز قرنیه

همه چیز در مورد بیماری گلوکوم یا آب سیاه و روش های درمان آن
شما تا زمانیکه متوجه از دست رفتن بینایتان نشوید نمیدانید که مبتلا به گلوکوم شده اید . از آنجا که گلوکوم علائمی غیر از، از دست دادن بینایی ندارد ، مهم است که به طور منظم توسط چشم پزشک معاینه کامل چشم شوید .

هر چند وقت یکبار باید چشمها معاینه شوند؟

بطور کلی توصیه می شود که در سن 39 سالگی معاینه کامل چشم شوید . پس از آن هر دو یا چهار سال یکبار معاینه چشم شوید . بعد از سن 64 ، هر یک تا دو سال معاینه شوید .

 

جـهت کسب اطلاعات بـیـشـتـر و همـچنین دریافت مشاوره تخصصی در مـورد روش های درمان گلوکوم تـوسـط دکـتـر رضا رخشان مـیـتـوانید از راه های زیر با ما در ارتباط باشید: